مشک حیوانی و مشک گیاهی چه تفاوتی باهم دارند؟

احتمالا نام مشک به گوشتان خورده است. مشک ماده‌ایی خوشبو است که از کیسه‌ای زیر شکم بعضی از حیوانات بدست می‌آید. جنس نر آهوی ختن، اردک استرالیایی، گربه زباد و سگ آبی مشک حیوانی دارند. این ماده بسیار خوشبو از قدیم کاربرد زیادی در عطرسازی داشته است. اما به طور کلی مشک به سه شکل حیوانی، گیاهی و سنتتیک وجود دارد. مشک‌های گیاهی از برخی گیاهان خوشبو و دارویی خاصی به طور طبیعی تولید می‌شوند. و مشک‌ سنتتیک نیز در آزمایشگاه از برخی مواد شیمیایی ساخته می‌شود. مشک حیوانی و مشک گیاهی را به طور کامل در این مطلب شرح می‌دهیم.

تاریخچه استفاده از انواع مشک

مشک حیوانی ماده‌ایی بسیار گران قیمت است. این ماده با رایحه خوش خود از زمان‌های بسیار دور برای خوش بو کردن لباس‌ها، محاسن و حتی محل خواب اشراف استفاده می‌شد. به طوری که در تاریخ می‌توان رد پای استفاده از مشک را در اقوام مختلف پیدا کرد. به غیر از دو نوع مشک حیوانی و مشک گیاهی، یک نوع مشک سنتتیک یا آزمایشگاهی نیز وجود دارد. این نوع مشک‌ها با مواد خاصی مانند ماکرولیک ساخته می‌شوند. البته در گذشته مشک آزمایشگاهی یا غیر طبیعی از ماکروسایکلیک و نیترو پلی سایکلیک تهیه می‌شد که امروزه استفاده از آن‌ها ممنوع شده است. مشک مصنوعی شاید همان بوی مشک را داشته باشد، اما خواص آن را ندارد.

مشک حیوانی را بهتر بشناسیم

استفاده از عطر، اسانس‌های خوشبو و روغن‌ها در طول تاریخ در بین طبقه اشراف استفاده فراوان داشت. انواع عطرها از مواد طبیعی و خالص توسط عطاران ماهر تهیه می‌شد. تهیه و مصرف اسانس‌های خوشبو در بین چینی‌ها، رومیان، مصریان و یونانیان قدیم با فرمول‌های خاص بسیار رواج داشت. در این میان مشک حیوانی به طور طبیعی از کیسه‌ای که حاوی مواد معطر است از بدن جنس نر برخی از حیوانات تهیه می‌شود. امروزه به دلیل بحث حمایت از حیوانات و جلوگیری از انقراض آن‌ها این کار تا حدودی کم شده است. مشک از قدیم‌الایام به عنوان عطری طبیعی و خوشبو بسیار مورد استقبال بود. امروزه نیز مشک حیوانی طرفداران خود را دارد. 

مشک عطری آرامش‌ بخش است که اطبا سنتی اعتقاد دارند بوییدن آن باعث کاهش سردرد و سرماخوردگی می‌شود. همچنین قلب و چشم و معده را تقویت می‌کند. مشک حیوانی قیمتی بالا دارد و تهیه آن به سختی و از حیوانات خاص انجام می‌شود. به غیر از آهوی ختن که مشک معروفی دارد، حیواناتی مانند بز و نوعی گربه آفریقایی و یک نوع خرگوش، مشک خاصی با رایحه جذاب دارند. تفاوت مشک گیاهی و حیوانی در منشا آن و نت‌های رایحه آن است. نت مشک حیوانی به رایحه حیوانی نزدیک و مشک گیاهی با رایحه گیاهی شناخته می‌شود.

مشک گیاهی چیست؟

مشک گیاهی بر خلاف مشک حیوانی از گیاهان خوشبو و با خاصیت درمانی تهیه می‌شود. گیاهانی مانند سنبل ختایی، سنبل وحشی، صندل، نرگس، آبنوس، رز، کرفس وحشی و غیره منشا خوبی برای مشک گیاهی هستند. روغن‌های گیاهی دارای اسانس خوشبویی هستند. مشکی که از گیاه پنیرک تهیه می‌شود به مشک سفید معروف است. مشک گیاهی اغلب ترکیبی از انواع گیاهان هستند، که به روش تقطیر بدست می‌آید. این عطرهای طبیعی اغلب توسط عطرسازان حرفه‌ایی به خوبی ترکیب می‌شوند تا رایحه‌ای دلخواه ساخته شود. عطر و رایحه قسمت‌های مختلف یک گیاه با یکدیگر تفاوت دارد. همچنین ساعت و روز گرفتن عطر از گیاهان بر بوی آن تاثیر می‌گذارد. هر چه خلوص اسانس و عطر گرفته شده بیشتر باشد، کیفیت عطر تولیدی نیز بیشتر می‌شود.

نت‌های مشک گیاهی و مشک حیوانی

هر کدام از مشک‌های حیوانی که از شکم حیوانات مختلف بدست می‌آیند رایحه‌های مشخصه‌ خود را دارند. مشک‌های حیوانی دارای نت سنگین و پیچیده‌ای هستند. نت‌های مشک آهوی ختن به صورت شیرین، بالزامیک، اورینتال، غلیظ، پودری و قوی است. در نت‌های پایانی برخی از عطرهای زنانه می‌توان رایحه‌های سنگین، خاکی و حیوانی مشک را حس کرد. مدفوع گربه زبادی که در جنوب آفریقا یافت می‌شود نیز به عنوان مشک شناخته می‌شود. البته باید چندین بار رقیق سازی انجام شود تا رایحه‌ای تند و گرم و نزدیک به بوی گل‌ها داشته باشد. امروزه عطرهای زیادی از رایحه مشک حیوانی بهره می‌گیرند. نت‌های مشک را می‌توان برای جذابیت بیشتر به صورت خلاقانه ترکیب کرد و یک عطر با رایحه خاص بدست آورد.

همچنین بخوانید «نحوه تشخیص بهترین عطر فصل»

از ریشه کرفس و سنبل تحت فشار CO2 نوعی مشک‌ گیاهی ساخته می‌شود. رایحه نت‌ اولیه این مشک گیاهی خاکی و چوبی است که به نت شیرین و پودری تبدیل می‌شود. نوعی دیگر از مشک گیاهی از دانه گیاه پنیرک تهیه می‌شود. نت‌های مشک گیاهی پنیرک دارای رایحه ای خاص، شیرین، گرم، کهنه، کپکی و حیوانی و کدر هستند. این نوع مشک بسیار با کیفیت و ماندگار است و قیمت بالایی نیز دارد. بسیاری از برندهای عطرهای خاص از این دو مشک گیاهی استفاده می‌کنند. 

مشک حیوانی و مشک گیاهی چگونه بدست می‌آید؟

زیر شکم آهوی نر ختن کیسه‌ای قرار دارد که ماده‌ای خوشبو در آن است. در گذشته شکارچیان برای یافتن این مشک گران قیمت آهو را شکار کرده و می‌کشتند. سپس کیسه را از داخل شکم آن خارج می‌کردند. اما راه دیگری نیز برای بدست آوردن مشک حیوانی از آهوی ختن است که نیاز به کشتن حیوان نیست. کیسه مشک در بدن حیوان با گذشت زمان در فصل بهار بزرگ و دردناک می‌شود. در این مواقع آهو شکم خود را به سنگ‌ها می مالد تا کسیه از بدنش جدا شود. در این صورت می‌توان مشک حیوانی را بدست آورد. کیسه را باید در آفتاب و یا در روغن داغ خشک کرد تا مشک خوش بو تهیه شود.

عطر مواد داخل کیسه به قدری قوی است که تا کیلومترها می‌پیچد. حیوان در واقع با این بو قلمرو خود را نشانه‌گذاری می‌کند. همچنین در فصل جفت گیری به جلب جفت کمک می‌کند. رنگ مشک واقعی سیاه است و قیمت بسیار بالایی نیز دارد. گفته می شود که مشک حیوانی مقدار زیادی کافئین دارد از این رو می‌توان به جای چای یا قهوه میل کرد. اما خوردن بیش از حد این ماده می‌توانند خطراتی برای اعصاب داشته باشد.

مشک گیاهی را از دانه‌ها، ساقه و ریشه گیاهانی خاص تهیه می‌کنند. مشک گیاهی در آزمایشگاه و با روش تقطیر تولید می‌شود. اغلب برای تهیه عطر از مشک گیاهی چند نوع گیاه را با یکدیگر ترکیب می‌کنند. مشک حیوانی و گیاهی با یکدیگر تفاوت های زیادی دارند. از طرز تهیه گرفته تا رایحه و منشا آن، هر دو نوع مشک را از یگدیگر متمایز می‌کند.

فواید انواع مشک‌ها

اولین موضوعی که در انواع مشک ها بسیار با اهمیت است رایحه و عطر دلپذیر آن است. یک مشک با کیفیت و اصل، رایحه شیرین و حیوانی یا گیاهی خاصی دارد. اما اغلب به دلیل گران قیمت و نایاب بودن با موادی دیگر ترکیب می‌شوند. در هر صورت مشک عطر و خاصیت خود را همیشه حفظ می‌کند. برخی مشک گیاهی و حیوانی را به عنوان دارو می‌شناسند و از رایحه مشک به عنوان رایحه درمانی استفاده می‌کنند. برای آرامش اعصاب و قلب، بوییدن رایحه مشک به همراه زعفران، سنبل و عنبر توصیه شده است. 

در طب سنتی، مشک طبعی گرم و خشک دارد. به همین دلیل برای افراد سرد مزاج بسیار مناسب است. همچنین در قرآن کریم نیز از مشک یاد شده است و مشک را عطری خوشبو معرفی کرده است. همچنین از مشک حیوانی مرغوب می‌توان برای درمان سرماخوردگی، توقف سفیدی مو، تقویت چشم و مغز و درمان انواع افسردگی استفاده کرد.

سخن پایانی...

 قیمت مشک‌ حیوانی طبیعی بسیار بالا است و البته به سختی نیز در بازار یافت می‌شود. در حال حاضر به دلیل شکار بی رویه، آهوی ختن در خطر انقراض قرار دارد و شکار آن ممنوع شده است. به همین علت شرکت های عطرسازی به مشک گیاهی و سنتتیک رو آورده‌اند. در هر صورت اثرات آروماتیکی مشک‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. در این مقاله تفاوت مشک گیاهی و حیوانی را به طور مختصر توضیح دادیم.

جهت مشاوره، ثبت سفارش و اطلاع از تخفیفات فروشگاه عطربان

در اینستاگرام و تلگرام با ما همراه باشید